In een wereld waar duurzaamheid en circulariteit steeds belangrijker worden, komen gedreven vernieuwers samen om een verschil te maken. Vandaag maken we kennis met Erica, Jordie en Nicole.  

Erica Goedhart, een gedreven professional met 25 jaar ervaring in inkoop en supply chain rollen en docent/onderzoeker aan de Hogeschool van Amsterdam. Jordie van Berkel, een maatschappelijk gedreven leider en oprichter van F-Fort B.V. En Nicole van Berkel, werkzaam bij F-Fort B.V., zij brengt haar passie voor duurzaamheid tot leven door organisaties te begeleiden naar duurzaam inkopen.  

Zij delen hun inspiratie en verhaal over de weg naar het verbond dat WIJ2030 heet. Samen streven ze naar een wereld waar duurzaamheid en inkoop hand in hand gaan, met WIJ2030 in een centrale rol. 

Nicole, wil je WIJ2030 voorstellen aan de wereld? 

Nicole: ‘’WIJ2030 bestaat uit een club enthousiaste veranderaars die écht impact willen maken op het gebied van de transitie in duurzaamheid en circulariteit. Daarvoor hebben we ook het platform WIJ2030 gelanceerd, om te zorgen dat alle enthousiastelingen die dat ook willen zich daarbij aan kunnen sluiten. Waar we met name op focussen is dat te doen middels inkoop. Wij geloven dat er middels inkoop een grote slag gemaakt kan worden bij deze transitie. 

In 2050 wil Nederland volledig circulair zijn. In 2030 willen we daar voor 50% zijn. Om dit kracht bij te zetten kiezen we ervoor om als WIJ2030 samen te knokken voor dit doel. We willen mensen uitdagen om met ons mee te knokken!’’ 

Jordie: ‘’Omdat 2050 ver weg is, willen we het ook wat dichterbij houden. Op korte termijn concreter maken. Het betekent dat je nu iets moet doen, en niet alleen een beleid (laten) maken. 

Erica en Nicole: Wij gaan niet wijzen naar anderen of nog meer beleidsplannen schrijven. We kijken naar onszelf en gaan gewoon beginnen.’’ 

Wat is precies de kracht van inkoop bij het versnellen van de transitie? 

Nicole: ‘’Inkoop is een effectief middel om duurzame ambities te realiseren. Organisaties werken continu samen met leveranciers. Deze leveranciers zijn de experts binnen hun vakgebied, zij weten welke ontwikkelingen, kansen en uitdagingen er zijn. Hoe je als opdrachtgever je manier van inkopen organiseert is heel bepalend voor hoe (snel) je verduurzaamt. We zien dat er allerlei initiatieven zijn om organisaties te helpen middels inkoop duurzame ambities te realiseren. Tegelijkertijd worstelen veel (inkoop) organisaties om het ook daadwerkelijk te realiseren ondanks enthousiaste en gemotiveerde mensen. Hiervoor hebben we het inkoopontwikkelmodel ontwikkeld. Dit model kijkt naar verschillende facetten in de organisatie en geeft richting aan welke knoppen je kunt draaien om de verandering teweeg te brengen.’’ 

Hoe is de bijzondere samenwerking tussen F-Fort en HVA tot stand gekomen? 

Erica: ‘’Ja dat is leuk! Soms weet je van tevoren niet dat iets geboren gaat worden. Twee jaar geleden was Jordie de hoofdspreker op het de slotconferentie van de minor Duurzaam Inkopen van Hogeschool van Amsterdam. Omdat we nog in tijden van corona zaten ging het event online door. Jordie zat voor de camera met haar inspirerende verhaal en allerlei leuke blaadjes in de hand, en ondanks dat ik Teams vaak een beetje dood vind, spatte dit van het scherm! In haar presentatie over de nieuwe uitgave van het boek Inkoop in Strategisch Perspectief kwam ook het inkoop volwassenheidsmodel naar voren. Dat is interessant dacht ik, wij hebben als HVA ook aan een inkoop ontwikkelmodel gewerkt met onze studenten! We spraken later met elkaar af om de modellen eens naast elkaar neer te leggen. We voelden daar beide tractie op en de gedachte was ‘Hey, moeten we hier samen niet iets mee?’ Onder het motto ‘samenwerken is het nieuwe concurreren’ sloegen we toen de handen ineen om samen te werken aan een model wat volledig duurzaamheid ademt.‘’ 

 Hoe voelde het ontstaan voor jou en voor F-Fort, Jordie? 

‘’Er was gelijk een klik met Erica en de Hogeschool van Amsterdam en er vloeide inspiratie. Het vertrouwen vanuit beide kanten kwam intuïtief. We hoeven geen eenzame strijd te voeren maar we kunnen als mensen met hetzelfde DNA elkaar echt versterken. 

Wij zien onszelf echt als aanjagers in de markt op het gebied duurzaamheid, circulariteit en inkoop. Als F-Fort steken we onze nek hier graag voor uit. Ik ben van mening dat bestaande modellen niet goed genoeg zijn, ze zijn niet toekomstbestendig. Ik mis ook dingen in de bestaande theorie. Ik vind het heel gaaf om niet alleen te prediken maar ook echt te concretiseren en tooling te maken zodat het handen en voeten krijgt en echt gaat leven. Om écht iets op te leveren aan de inkoopwereld. Dat vind ik een meerwaarde, ook vanuit F-Fort. Het gaat in de toekomst niet alleen om de vraag of een organisatie bestaansrecht heeft door winst te maken, maar dat ook nog eens te doen vanuit een verantwoorde bijdrage aan mens, milieu en maatschappij. Alleen díe organisaties zullen toekomstbestendig zijn. Ons inkoopmodel helpt hierbij en als F-Fort geven we hier graag ook het goede voorbeeld in.’’ 

Erica, wat drijft de Hogeschool van Amsterdam om mede leven te geven aan WIJ2030? 

‘’De HvA ontwikkelt in nauwe samenwerking met organisaties en bedrijven nieuwe kennis over dé grote maatschappelijke onderwerpen van deze tijd: duurzaamheid, digitalisering en diversiteit. Duurzaamheid zit steeds meer vervlochten in onderwijs en onderzoek. De HvA doet praktijkgericht onderzoek op dit vlak en zorgt dat deze kennis een tools ook weer snel terugvloeien naar het onderwijs. Hierdoor ontstaat er een driehoek tussen praktijk, onderwijs en onderzoek. In plaats van les uit een boek dat stamt uit 1800 bieden we onderwijs dat aansluit op de realiteit van nu. In mijn onderzoek, dat ik binnen het lectoraat Publieke Inkoop uitvoer, is dit model samen met studenten en praktijkexperts vormgegeven en getoetst.’’’ 

Waarom is WIJ2030 nodig in deze wereld van nu?   

Jordie: ‘’We moeten als mensheid anders omgaan met onze resources. Fossiele brandstoffen raken op, we moeten leren leven met minder. Dat betekent ook op andere manier omgaan met inkoop. Het inkoopontwikkelmodel geeft concretie aan hoé we dat kunnen doen. Want hoe bepaal je jouw ambities? En de richting? Daarvoor is WIJ2030.’’ 

Duurzaamheid is duidelijk een belangrijk thema in jullie leven, kunnen jullie voor jezelf omschrijven wat deze passie en intrinsieke motivatie betekent?  

Nicole: ‘’Op het moment wordt er zeer onzorgvuldig met de wereld omgegaan. Ik zie vele kansen en mogelijkheden het anders te doen. Het frustreert me persoonlijk als ik zie hoe makkelijk ermee omgegaan wordt en er gedacht wordt over wat het over 5 jaar betekent als we op deze manier doorgaan. Er wordt gedacht vanuit korte termijn, of gewezen naar de overheid dat zij een eerste stap moeten nemen, of dat het bedrijfsleven dat moet. Dan denk ik ‘nee’, je kunt zelf ook heel veel doen! Om een concreet voorbeeld hierbij te geven, vaak wanneer ik iets wil aanschaffen ga ik eerst op zoek naar een tweedehands alternatief. Juist door zelf stappen te zetten, kunnen kleine dingen groots worden.’’ 

Jordie: ‘’Een verantwoordelijkheidsbesef, een besef dat het op is, dat het niet langer zo door kan. Je wil ook een wereld achterlaten voor je kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. Een besef dat er iets anders moet en dat wij aan zet zijn. Het is niet van een ander, het is van ons, onze generatie. Ik zou geen oma willen zijn zonder ‘mijn werk’ te hebben gedaan, nee, ik wil mezelf in de spiegel kunnen aankijken en anderen niet opzadelen met een hoop ellende. Obama sloeg de spijker op zijn kop toen hij in 2014 zei: ‘’Wij zijn de eerste generatie die er last van heeft en de laatste generatie die er nog iets aan kan doen.’’ Dat heb ik tussen mijn oren geknoopt en geef ik in de praktijk handen en voeten.’’ 

Erica: ‘’Ik sluit me bij deze gedachten aan. Tot 2018 was ik aan het buffelen in de maak industrie. Daarna nam ik een sabbatical en heb ik nagedacht over het leven. Toen ben ik mijn leven fundamenteel anders gaan inrichten; ik nam beslissingen zoals vegetarisch eten en nam afstand van mijn auto. Ik kwam erachter dat veel dingen niet eens zo ingewikkeld waren. Heel veel dingen kunnen op logische wijze anders. Vanuit dat enthousiasme, de kleine dingen die je al kunt doen, kun je ook steeds grotere dingen aanpakken. Dat drijft mij, want natuurlijk kan het! Ik weet nog niet van alles precies hoe, maar laten we gewoon beginnen.‘’  

Jordie: ‘’Zakelijk zit de wereld vast in patronen. Wat we vanuit F-Fort al jaren doen is juist die patronen ter discussie stellen en mensen nopen tot nadenken. Maar ik heb ook geleerd hoe makkelijk het is. Door een andere vraag te stellen en het anders te regelen. Vaak wordt het niet eens duurder, maar zelfs goedkoper. Het verbeterpotentieel ligt letterlijk voor het oprapen, en toch gebeurt het niet, dat kan er bij mij niet in! Het is zeker niet dat ik zelf het heilige boontje ben, want ik reis graag, ook met een vliegtuig en ik eet ook vlees. Wel maak ik hierin bewuste keuzes, zo eet ik vrijwel alleen eigen geschoten wild, groenten uit eigen moestuin en honing van mijn eigen bijen. Het bewustzijn en het gemak waarmee je heel veel dingen kan doen, en de impact die je maakt als je het zakelijk anders doet, is gigantisch. 

 Een makkelijk toepasbaar voorbeeld van een kleine stap in de juiste richting? Stap over op wasmiddeldoekjes. Ze zijn veel duurzamer dan de pods en de grote plastic flessen, omdat ze besparen op water wat zowel leidt tot minder afval als transport. Een win-win!’’ 

 Erica en Jordie: ‘’We zitten niet te wachten op heilige boontjes of perfecte mensen. Dat hebben we niet nodig, wat we ook niet nodig hebben is elkaar de maat daarop nemen. We moeten als samenleving gewoon bewegen. Het is vaak veel makkelijker dan er wordt gedacht, maar we doen het op de een of andere manier nu niet. Dat fascineert ons alle drie.’’ 

Voor wie is WIJ2030 in het leven geroepen?  

Nicole: ‘’We willen iedereen helpen, de drempel verlagen. Impact maken middels inkoop. We zijn er voor alle mensen in organisaties die te maken hebben met inkoop, niet alleen de inkoper. Het gaat juist over die diverse rollen in de organisatie die invloed hebben op wat er wordt ingekocht. Dus niet alleen de inkoper die het proces begeleidt; ook interne opdrachtgevers, bestuurders, projectleiders en contractmanagers. Iedereen die bezig is van strategie tot en met operatie kan met inkoop impact maken. De persoon die van het ‘stukje duurzaamheid’ is in de organisatie loopt nu vaak stuk. We hopen met WIJ2030 hele organisaties te inspireren en te bewegen om de kwestie integraal en gezamenlijk aan te pakken. Impact maken we samen!’’ 

Hoe onderscheidt WIJ2030 en haar nieuwe inkoopontwikkelmodel zich van de bestaande modellen op de markt? 

Jordie: ‘’Op dit moment zijn er maar enkele modellen en die gaan al tientallen jaren mee. Wat wij hebben meegenomen is dat circulariteit en duurzaamheid nu echt integraal onderdeel is van hoe je vandaag de dag zou moeten inkopen. Dat was toen gewoon nog niet bestaand, en daarom zijn we dat gaan ontwikkelen. Vroeger kwam duurzaamheid vaak op de laatste plaats, wij halen dat naar voren. Ook het boek Inkoop in Strategisch Perspectief hebben we hierop aangepast, duurzaamheid zit nu al in hoofdstuk 2. Duurzaamheid is je basis, dat integreer je in de volle breedte van je beleid, je processen, je systemen, je mensen et cetera. Dit is pas een denkslag van de laatste paar jaar. In 2017 was je nog een voorloper als je dit deed, en nu zeggen we, als je dit vandaag de dag niet toepast klopt het niet. Daarvoor moeten we ook de theorie door ontwikkelen, dat is wat dit model doet.’’  

Erica: ‘’In 2016 heeft Eline van Poucke, een PHD student aan de Universiteit van Antwerpen onderzoek gedaan naar inkoopvolwassenheidsmodellen. Zij kwam tot de conclusie dat modellen die voor de wetenschap waardevol waren, dat niet waren voor de praktijk en vice versa. Ik hoop dat wij een model creëren dat waardevol is voor beide werelden. Het praktische van het model is dat er na de zelfscan uit komt hoe je het doet als organisatie ten opzichte van jouw peers in dezelfde sector. Aan de hand hiervan geeft ons model je direct drie concrete tips die je gelijk kunt gaan kan implementeren. 

We hopen dat heel Nederland, en misschien zelfs de hele wereld, de scan gaat invullen. Met deze data gaan we zien waar het vastloopt binnen organisaties en in sectoren. Welke generieke dingen zitten er in de weg? Daar kunnen we generieke conclusies uit trekken, een soort thermometer die aangeeft hoe ons land ervoor staat wat betreft het inkopen voor een circulaire economie.’’ 

Wat maakte de keuze tot een zelfassessment en niet bijvoorbeeld een cursus? 

Nicole: ‘’Ik denk dat het zaken zijn die naast elkaar kunnen bestaan. Het geheel aan mogelijkheden maakt de mix dat we stappen gaan zetten. Op allerlei zaken worden er al initiatieven ontwikkeld, hulpmiddelen die de inkoper helpen om duurzamer in te kopen. Een voorbeeld hiervan is PIANO en het MVI criteria tool. Wat je nog niet heel veel ziet zijn hulpmiddelen bij de integrale implementatie in je organisatie. Ik denk dat wij daar met onze tool enorm op aansluiten. Het geeft inzicht waar er binnen de organisatie stappen genomen kunnen worden en hoe je dat kunt aanpakken.’’  

Erica: ‘’Zelfs in een verloren uurtje kan er resultaat geboekt worden. Door de zelfscan en het advies dat daaruit komt krijg je al snel inzicht hoe je ervoor staat en advies wat je kan doen. Als het toch lastiger blijkt die verandering op gang te brengen, zijn er veel vakprofessionals die je daarmee kunnen helpen, waarvan wij er zelf zeker ook een zijn als F-Fort. De studenten met wie we werkten vergeleken het ontwikkelmodel ook wel met het kieskompas; je krijgt een eerste indicatie in welke richting je moet koersen. Onze scan is laagdrempelig en visueel en maakt zo een complex onderwerp behapbaar.’’  

Wat is het ultieme resultaat van WIJ2030 en haar inkoopontwikkelmodel? 

Jordie: ‘’Ik hoop dat het nieuwsgierigheid oproept en stimuleert om in actie te komen. Dat alle organisaties in Nederland dit gebruiken! En wanneer er uiteindelijk veel data is verzameld kunnen we als mensheid de oorzaken van het probleem in kaart brengen en begrijpen.’’ 

Erica: ‘Dat we ons over 10 jaar niet meer kunnen voorstellen dat dit er eerder niet was! De tool is niet het doel, maar een hulpmiddel om de professie te helpen, tot die data te komen, en echt een transitie in gang te zetten. Het gaat ons niet gebeuren dat dat niet gaat lukken, want wij zijn ervan. Ben jij er ook van? WIJ2030!’’ 

Nieuwsgierig geworden naar het inkoopvolwassenheidsmodel? Meld je aan voor de nieuwsbrief en wordt als een van de eerste op de hoogte gesteld van de lancering!